Türkiye'de dijital haritalar üzerinden konum paylaşımı yapan işletmeler için yeni bir dönem başlıyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın getirdiği yeni düzenlemeyle birlikte, internet veya telefon üzerinden haritalı adres bilgisi paylaşan tüm işletmeler ve bu hizmeti sağlayan platformlar, coğrafi veri kullanımına dair yıllık izin bedeli ödemek zorunda kalacak. Bu bedeller, işletmenin büyüklüğüne göre 1.750 TL ile 1 milyon 750 bin TL arasında değişecek.
Yeni Düzenlemenin Detayları
Yeni düzenleme, Türkiye'deki coğrafi bilgi sistemleri (CBS) kullanımını ve verilerin paylaşılmasını düzenleyen kapsamlı bir değişiklik olarak karşımıza çıkıyor. Coğrafi veri, haritalama, navigasyon, konum tabanlı hizmetler ve benzeri alanlarda kullanılan bilgilerdir. Bu veriler, hem kamusal hem de özel sektördeki birçok işletme tarafından yoğun bir şekilde kullanılmakta. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın belirlediği yeni kurallara göre, coğrafi veri paylaşımı yapan işletmelerin ve bu hizmeti sağlayanların yıllık olarak izin alması gerekiyor. İzin bedelleri, küçük ölçekli işletmeler için 1.750 TL'den başlayacakken, büyük işletmeler ve yabancı şirketler için ise bu rakam 1 milyon 750 bin TL'ye kadar çıkabiliyor.
Yabancı Şirketler İçin Yüksek Ücretler
Yeni düzenlemede, özellikle yabancı şirketler için ücretlerin daha yüksek olacağına dikkat çekilmektedir. İzin bedelinin hesaplanmasında, işletmelerin finansal verileri ve pazar büyüklüğü gibi kriterler baz alınarak belirlemeler yapılacak. Bu durum, global çapta faaliyet gösteren büyük teknoloji firmaları için ekstra maliyetler oluşturabilecek. Google, Apple, Yandex gibi uluslararası devler, yerli işletmelerle aynı ücretleri ödemek zorunda kalacak. Bu ise yerli şirketlerin, büyük yabancı rakiplerine karşı haksız rekabet koşullarına girmelerine neden olabilir.
İzinsiz Veri Paylaşımına Cezalar
İzinsiz veri paylaşımı yapan işletmelere yönelik de sert yaptırımlar uygulanacak. İzin almayı ihmal eden şirketler, izin bedelinin iki katı kadar idari para cezasına çarptırılacak. Ancak, bu ceza ödemek, izin alma zorunluluğunu ortadan kaldırmayacak. Bu durum, özellikle küçük işletmelerin yasal düzenlemelere uyum sağlamada zorluk yaşamasına yol açabilir.
Yerli ve Yabancı Şirketler Arasındaki Eşitsizlik Eleştirisi
Yeni düzenleme, yerli ve yabancı şirketler arasındaki denetim farkları ve ücretlendirme eşitsizlikleri nedeniyle tartışmalara yol açtı. Özellikle, yabancı firmaların daha büyük finansal kaynaklara sahip olmaları ve daha düşük denetimle karşılaşmaları, yerli firmalar için haksız rekabet yaratabileceği kaygılarını doğuruyor. Yerlilerin daha sıkı denetimlere tabi tutulması ve yabancıların denetimden daha az etkilenmesi, piyasada eşit şartlarda rekabeti engelleyebilir. Bu durum, dijital haritalama ve coğrafi veri sektöründe büyük değişikliklere yol açabilir.
Mükerrer Veri Üretimi ve Denetimler
Bu düzenlemenin bir diğer önemli amacı, coğrafi veri üretiminin daha sistematik bir şekilde izlenmesini sağlamak ve mükerrer veri üretiminin önüne geçmektir. Coğrafi verilerin doğru ve güvenilir bir şekilde paylaşılması, hem kullanıcı deneyimini hem de dijital haritalama hizmetlerinin doğruluğunu artıracaktır. Bu bağlamda, yeni düzenleme ile verilerin toplanması ve paylaşılmasında daha net bir yapı kurulması hedefleniyor.
Ancak, bazı eleştirmenler, yerli şirketlerin daha sıkı denetim altına alınmasının, inovasyonu ve sektördeki gelişimi engelleyebileceğini savunuyor. Özellikle küçük işletmelerin, büyük yabancı rakiplerle aynı kurallara tabi tutulmasının, yerli sektör oyuncularını dezavantajlı duruma düşürebileceği düşünülüyor.
Doğalgaz Dağıtım Şirketlerine Muafiyet
Yeni düzenlemeyle, doğalgaz dağıtım lisansı olan şirketlerin coğrafi veri izni alma yükümlülüğünden muaf tutulacağı açıklandı. Bu durum, doğal gaz altyapısının planlanması ve yönetilmesi gibi özel sektörün önem taşıyan altyapı projelerinde, ilgili şirketlerin daha esnek hareket etmelerini sağlayacak.
Coğrafi veri kullanımı ve paylaşımına yönelik getirilen bu yeni düzenleme, Türkiye'de dijital harita hizmetlerinin daha düzenli ve denetimli hale gelmesini sağlamayı amaçlıyor. Ancak, yerli ve yabancı şirketler arasındaki eşitsizlikler, daha yüksek ücretler ve denetim farklılıkları, sektörün geleceği üzerine farklı görüşlerin ortaya çıkmasına neden oldu. Bu değişiklik, özellikle dijital harita servisleri ve konum tabanlı hizmetler sunan şirketler için büyük bir mali yük oluşturacakken, sektörün genel yapısında da önemli dönüşümlere yol açabilir.