Afyonkarahisar'da inşa edilen ilk camiyi biliyor musunuz?.. Bu soruyu sizler için araştırdık...
Anadolu'da ilk cami
Anadolu'da ilk camiden başlayalım... Anadolu'da inşa edilen ilk cami inşası Hatay Antakya'da, Anadolu'ya ilk İslam fethinin başladığı yıllara dayanır.
Medine İslam Devleti'nin lideri Halife Ömer'in komutanlarından Ebu Ubeyde bin Cerrah tarafından Antakya bölgesi fethedildiğinde fethin simgesi olarak bir cami inşa edilmiş. 7. yüzyılda inşa edilmiş caminin, Anadolu içerisinde inşa edilen ilk cami olduğu kabul edilir.
Bu caminin yerine 11. yüzyılda Memlüklüler döneminde inşa edileb camiye ise Habib-i Neccar Camii inşa edilmiş.
Bu cami, 19. yüzyılda Osmanlı mimarisi tarzında yenilenmiştir. Hem Müslümanlar hem Hristiyanlar tarafından ziyaret edilen, bu cami, 2023 depremlerinde ağır hasar almış...
Gelelim Afyonkarahisar'a...
Afyonkarahisar ilinde, bilinen en eski camii il merkezinde bulunan Ulu Camii...
Karahisar Kalesi eteklerinde, kaleye çıkıış yolunda, Çavuşbaş tarihi Afyon Konakları civarında bulunan Ulu Camii, Selçuklu Veziri Sahip Ata Fahrettin Ali’nin oğlu Afyon Sancak Beyi Nasredüddin Hasan tarafından 1273 yılında yaptırılmıştır. En önemli özelliği, 40 ahşap direkli ve düz toprak damlı olmasıdır. Camii, 1341’de onarılmış, daha sonra belli aralıklarla restorasyon geçirmiştir.
Sandıklı Ulu Camii
Sandıklı Ulu Camii de Afyonkarahisar ilinde bulunan en eski tarihi camiler arasında yer alır.
Camii, Sandıklı ilçe merkezinde, çarşı içinde önce mescit iken sonradan camiye dönüştürülmüştür. Cami, 1379 yılında yaptırılmıştır. Kare planlı tek kubbeli minareli bir yapıdır.
Kabe'nin ölçülerinde yapıldığı için Kabe Mescidi olrak anılan Kabe Mescid Camii'nin inşa yılı 1397... Karahisar Kalesi’nin altında Çavuşbaş mevkiinde bulunur.
En önemli özelliği Kabe ölçülerinde kare bir yapı olmasıyla beraber, cami binasının üzeri küçük bir kubbeyle örtülü. Kesme siyah bazalt taşından örülü duvarlarında yer yer başka mazlzemeelr de kullanılmıştır.
Afyonkarahisar Merkezde bulunan Gedik Ahmet Paşa Külliyesi ve İmaret Camii de eski yapılardandır. Şehir merkezi Kurtuluş caddesinde bulunan külliye 1472 yıllarında Fatih Sultan Mehmet’in vezirlerinden Gedik Ahmet Paşa tarafından yaptırılmıştır.
Mimar Ayas Ağa tarafında inşa edilen külliye ve cami, Osmanlı döneminin en güzel eserlerinden biridir.
Kuyulu Camii - Afyonkarahisar
Şimdi kimsenin bilmediği, ama tarihi olrak eskilere dayanan bir camiden bahsedelim...
Kale eteklerinde Ulu Camii civarında bulunan Kuyulu Mescidin yapım yııl ve yaptıranı net olarak bilinmiyor. Minaresinin yanındaki kuyu nedeniyle Kuyulu Camii olarak bilinen sarı tuğladan yapılan tek şerefeli minaresi bulunan caminin 13. yüzyıl Selçuklu eseri olduğu düşünülüyor.
Akşemseddin’in halifelerinden Abdurrahim Karahisari adına Şahkancioğlu Evliya Kasım Paşa tarafından 1466 yılında yaptırılan Mısri Camii: Afyonkarahisar merkezde Mısri mahallesinde bulunmaktadır. İlk yapımında mescit olrak inşa edilen yapı daha sonra eklemeelr yapılarak camiye dönüştürülmüştür.
Arasta Camii
Afyonkarahisar Merkezde Yemeniciler Çarşısı olrak bilinen Demirciler-Ayakkabıcılar Çarşısı ortasında bulunan Arasta Camii... Basit mimarisiyle 1355 yılında Hacı İsmail bin Mehmet tarafından yaptırılmış.
Afyonkarahisar Sultan Divani Mevlevihanesi ve Türbe Camii
Çavuşbaş, tarihi Afyon konakları, Ulu Camii mevkiine çıkarken solda kalan Türbe yokuşunda bulunan; Mevlevîler’ce Anadolu'da en önemli ve en büyük Mevlevî Âsitânesi olarak kabul edilen mevlevîhâne, Afyonkarahisar Mevlevî Camii veya Türbe Camii olarak bilinmekte.
Mevlevîhânenin ve içerisinde bulunan caminin ne zaman, kim tarafından ve kimin adına yaptırıldığı net olmasa da, tarihinin Sultan Veled’in oğlu, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin torunu olan Ârif Çelebi'nin Afyonkaarhisar’da misafir kaldığında ev sahibi Sâhiboğlu Ahmed Bey’in bağışladığı arsaya 1316’da ahşap bir dergâh yapmasıyla başladığı bilinmektedir.
Sahipataoğulları zamanında mevlevihane olarak kurulmuş. Ahşap olarak inşa edilen ahşap yapı, Germiyanoğulları ve Osmanlı’nın ilk dönemlerinde onarım ve ilâvelerle genişletilmiş. 1844 yılında Sultan Abdülmecit tarafından tekke içerisinde cami haline getirilmiştir.
Afyonkarahisar ilindeki tarihi en eski camileri sizler için araştırdık, derledik, paylaştık...
Allah'a emanet olun.
Not: Araştırma, derleme ve paylaşımları için İdris Özek Hocamıza teşekkür ederiz.
